Przedwczesne wyprowadzenie hetmana

Kiedy widzisz dobry ruch, usiądź na dłoniach i sprawdź, czy możesz znaleźć lepszy – S. Tarrasch

Początkujący szachiści bardzo lubią wcześnie wyprowadzać do gry najsilniejszą figurę – hetmana. Czasami przynosi ona sukces, ale tylko przeciwko słabym przeciwnikom. Przy prawidłowej obronie, figury przeciwnika napadając na hetmana wchodzą z tempem do gry i tym samym następuje wyprzedzenie w rozwoju sił.

Partia szkolna

1. e4 e5 2. Hh5 Tylko z pozoru ruch ten jest groźny. W rzeczy samej wyjście hetmana jest przedwczesne i pomaga bardziej przeciwnikowi, niż swojemu wojsku.

2. ... Sc6 3. Gc4 g6 Łatwo odpierając naiwną groźbę przeciwnika.

4. Hf3 Białe ponownie odnawiają swoją groźbę.

4. ... Sf6 Przykrywając kolumnę f i rozwijając skoczka.

5. Hb3 Białe są uparte i tylko punkt f7 dla nich się liczy. Należało grać 5. Se2

5. ... Sd4!

Wystarczy oczywiście i ruch 5. ... He7, ale ruch w partii od razu stawia białe w krytycznym położeniu.

6. Hc3, Jeśli teraz 6. Gf7 Ke7 7. Hc4 b5 prowadzi do straty gońca f7, co jest równoznaczne z przegraniem partii;
w przypadku 6. Hd3 d5! 7. ed Gf5! Białe także poniosły straty materialne z powodu nieodwracalnego Sc2.

6. ... d5 7. Gd5? Bardziej oporne było 7. ed.

7. ... Sd5 8. ed Gf5 Z tempem zostaje wyprowadzony goniec.

9. d3 Wydawałoby się, że białe znalazły dostateczną obronę, jednak. ... Jeśli 9. Sa3, to Ga3 10. ba Sc2 i czarne wygrywają.

9. ... Gb4! 10. Hb4 Sc2 11. Kd2 Sb4 i białe przegrywają. Jak smutno zakończyła się „Odyseja” białego hetmana.

O tym, że nie jest zalecane, jako zasada, na początku partii wyprowadzać hetmana do gry, wiedzą wszyscy kwalifikowani szachiści. Mimo wszystko także w partiach mistrzów spotyka się podobne odstępstwa. Wywołane są one większości wypadków taktycznymi przeliczeniami.

Tolush Alexander (RUS) - Boleslavsky Isaak (BLR) 1945

1. d4 Sf6 2. Gg5 c5 3. d:c5 Se4 4. Gf4 Sc6
5. Hd5 Białe odchodzą od zaleceń teorii. Ich ostatnie aktywne posunięcie hetmanem nie przyniesie im jednak chwały, a wręcz przeciwnie stawia je od razu w trudnej sytuacji.

5. ... f5! 6. H:f5 Przyjęcie ofiary jest logicznym następstwem dotychczasowego stylu gry. Lepiej byłoby z wzięcia tego pionka zrezygnować, ale to znowu świadczy o bezcelowości wypadu hetmanem. Po 6. Sf3 e6 7. Hd1 G:c5 8. e3 Hb6 czarne zachowywały inicjatywę.

6. ... d5 7. Hh5 g6 8. Hh4 Sd4! Podwójna groźba 9. ... Sc2 i 9. ... Sf5 z napaścią na hetmana. Lokując hetmana na h4 białe utraciły sporo czasu i osłabiły skrzydło hetmańskie po to tylko, by sprowadzić na „królewską głowę” poważne niebezpieczeństwo.

9. Ge5 S:c2 10. Kd1 S:a1 11. G:h8 Ha5
i znów podwójna groźba 12. ... Ha4
i 12. ... H:a2.

12. Sc3 S:c3 13. G:c3 H:a2 Niebezpieczeństwo grozi już królowi.

14. e3 Hb1 15. Ke2

15. ... d4! Konsekwentnie realizowany atak. Wzięcie pionka gońcem, albo pionkiem uniemożliwi hetmanowi zaszachowanie z pola a4, pobicie zaś pionka hetmanem spowoduje decydujące o powodzeniu otwarcie linii „d”. Na pozór silne 15. ... Gd7?!, nie przynosi rezultatu wobec: 16. Sh3 Gb5 17. Kf3 G:f1
18. W:f1! H:f1 19. Ha4 Kf7 (19. ... Kd8
20. Ga5) 20. Sg5 Kg8 21. Hf4 z wygraną białych. 16. H:d4 Gd7 17. Hb4 Jeśli
17. Sh3, to O-O-O 18. Hh4 Hd1!

17. ... O-O-O 18. f4 Na 18. Sh3 nastąpiłby efektowny mat 18. ... Hd1 19. K:d1 Gg4 20. Ke1 Wd1#

18. ... Sc2 19. Ha5 Hc1 20. Gd4 Na
20. Gd2 rozstrzyga Gb5 21. H:b5 H:d2
22. Kf3 H:e3 23. Kg4 h5

20. ... S:d4 21. e:d4 H:b2 22. Kf3 H:d4
23. Se2 Gc6 24. Kg4 h5 25. Kh4 Hf6
26. Kg3 e5 [0:1]

Gurgenidze Bukhuti (GEO) - Orev Petar (BUL)

1. e4 Sf6 2. e5 Sd5 3. c4 Sb6 4. c5 Sd5

5. Gc4 e6 6. d4 d6 7. cd cd

8. He2 Ha5? Błąd. Po pierwsze – to zbyt wczesny i nieuzasadniony ruch hetmanem, po drugie – przedwczesna próba stworzenia taktycznych komplikacji przy nierozwiniętych figurach, a po trzecie – utrata możliwości wyrównania gry dzięki nieudanemu położeniu hetmana na e2. Lepsze było

8. ... de 9.de Sc6 10. Sf3 Sa5 i białe nie mogą uniknąć wymiany bardzo ważnego w danej pozycji gońca c4, dlatego że po 11.Gd3 Sb4 12.Ge4 b613.Ga8 Ga6 14.Hd2 Ha8 same wpadają pod silny atak.

9. Gd2 Hb6 Czarne przegrały tą partię, jak widać, dlatego że nie doceniły następnego ruchu białych.

10. Sf3! Hb2 Czarne podarowały trzy tempa, ale wygrały piona. Oprócz tego, nie widać jak białe mogą uratować wieżę. Gdyby nie istniała taktyka szachowa, to można by dokonać wywodu: czarne zwyciężają.

11. Gd5! Pokazując, że wieża jest nieujarzmiona.

11. ... ed Po

11. ... Ha1, nastąpi

12. Hb5 Gd7 13. Hb3 z następującym Gc3!

12. O-O Ponownie wieży nie wolno brać z powodu manewru wskazanego w poprzednim komentarzu. Taktyczna operacja czarnych całkowicie nie powiodła się i beznadziejnie odstają one w rozwoju.

12. ... Ge6 13. Sc3 Grozi 14. Wab1 i 15.W:b7.

13. ... Hb6 14. Wab1 Hc6 15. Wfc1 Białe rozwijają figury, zajmują najlepsze położenia, podczas gdy czarne zmuszone są do chodzenia jednym hetmanem.

15. ... Sa6 16. Sb5 Hd7 17. Gf4 de 18. Se5 Teraz białe figury rozmieszczone są idealnie. Nadszedł czas do przeprowadzenia kończącej fazy ataku.

18. ... Hd8

19. Sc7! Sc7 20. Sf7! Kf7 21. Wc7 Ge7
22. We1 Gd7 23. Hh5 Kf8 24. Hd5

Zwróć uwagę na to, że rozpoczynając od 13-go ruchu aż do końca partii inicjatywa się forsownie rozwijała, tj. jedna groźba zamieniała się w drugą.

24. ... Ge8 25. Hf5 Gf6

Ruch

25. ... Gf7, obalany był w następujący sposób:

26. Wee7 He7 27.Gd6 We8 28.We7 We7

29.He5

26. We8 Ke8

Złe było także 26. ... He8 27.Gd6 Kg8 28.Hd5

27. Hh5 g6 28. Hb5 Kf8 29. Gh6 Kg8
30. Hc4 1:0

Prosty stąd wniosek, że przedwczesny wypad hetmanem może nieść za sobą poważne konsekwencje, ponieważ wybór miejsca dla niego jest wyjątkowo odpowiedzialnym zadaniem.