Powierzchowne i bezmyślne traktowanie debiutu

, Andrzej Osiński

Trener-miniatura-001

“Powtórne odkrywanie już znanych prawd, w dowolnej dziedzinie wiedzy, choć jest bardzo interesujące i pouczające, ale zabiera zbyt wiele czasu”.

E. Schiffers

Jeżeli szachista nie zna kontynuacji i planów, powstających w stosowanych przez niego debiutach, to można założyć, że jego przygotowany przeciwnik po kilku ruchach otrzyma lepszą grę lub przewagę debiutową. Obejrzyjcie kuriozalną partię, gdzie powierzchowna znajomość debiutu doprowadziła do jej nieoczekiwanego rezultatu.
Mittford – Schaff 1974
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Ge7 4.d4 ed 5.c3 dc 6.Hd5 1-0
No i cóż powiecie – bywają i krótsze partie. Oczywiście, ale żeby po sześciu ruchach poddać się w lepszej pozycji wariantu teoretycznego!
Art25-Nr1
Gdyby czarne, podczas przygotowania do partii, dokładnie przejrzały swój debiut, to rezultat mógłby być inny. Po oczywistym ruchu 6.... Sh6! 7.Gh6 O-O 8.Gc1 Sb4 9.Hd1 c2 i czarne zdobywają piona przewagi i wygraną pozycję.

Nie tylko lekceważenie rozwoju bywa główną przyczyną porażki. Do podobnych efektów może doprowadzić powierzchowność i bezmyślne traktowanie debiutu.
Soloviov Mikhail (RUS) - Kosikov Alexey I (UKR) 1991
1.e4 e6 2.d4 d5 3.e5 c5 4.c3 Sc6 5.Sf3 Hb6 6.a3 Gd7 7.Ge2
Czy może być dobre takie połączenie dwóch ruchów: 6.a3 i 7.Ge2.W 1997 roku bardzo modne było: 7.b4.
7.... Sh6 8.b4 c:d4 9.c:d4 Sf5 10.Gb2 Ge7 11.O-O O-O
Białe mają problemy z zakończeniem rozwoju. Teraz nie mogą wyprowadzić skoczka z powodu straty piona d4.Ruch b4-b5 jest antypozycyjny, ponieważ wyraźnie osłabia hetmańskie skrzydło.
12.Hd2?
Art25-Nr2
Konieczne było 12.Gd3, a potem Gf5 i szanse stron są w przybliżeniu równe.
12.... f6
Po 12.... a6 13.Wd1 Sa7 14.Sc3 i białe stoją wspaniale; ruch 12.... g5 wygląda zbyt ostro.
13.g4 Sh6 14.e:f6 W:f6 15.g5 W:f3 16.G:f3 Po 16.g:h6 czarne też mają przewagę.  
16....  Sf5 17.Wd1
Pozycyjna ofiara jakości pozwoliła czarnym na uzyskanie wspaniałej pozycji. Zabawne jest to, że w tym momencie przeciwnik zaproponował remis.
17.... Hd8  18.Gg4 G:g5 19.f4 Gf6 20.G:f5 e:f5 21.Hf2 Hb6
Białe chcą rozwinąć skoczka, ale nie pozwala na to Kosikow, zmuszając je do obrony piona d4.
22.Wd3
Czarne posiadają  inicjatywę, ale pozycja ma tempowy charakter. Jeśli białe zdążą zagrać Sd2-f3-e5 lub Sd2-b3-c5, to czarne mogą zapomnieć o nadziejach na uzyskanie przewagi. Wyczucie tempa podpowiada, że trzeba natychmiast „zahaczyć” przeciwnika i stosując konkretne groźby nie pozwolić mu na zakończenie rozwoju.
Art25-Nr3
22.... a5! 23.b:a5 W:a5
Ale nie 23.... S:a5 z uwagi na 24.Sc3. Wieża czarnych stała się aktywna i białe znowu nie mogą włączyć do gry skoczka.
24.a4
„W tym momencie zamyśliłem się i znalazłem, jak mi się wydaje, pomyślne rozwiązanie. Pomogła mi zasada najgorszej figury. Goniec d7 nie bierze udziału w grze. Standardowym manewrem jest jego przerzut – przez e8 na h5, ale stamtąd nic nie będzie atakował. Na pewno lepsze jest zaatakowanie piona a4.Zatem trzeba odejść skoczkiem c6”.
24.... Sd8!
Skoczek idzie na e6 lub przez f7 na d6. Jeśli czarne zabiorą piona a4, to będą już miały dwa piony za jakość.  
25.Sc3 Se6 Pion d4 znowu jest pod biciem.
26.Sd1
Teraz skoczek stoi niewiele lepiej, niż na b1.W tym momencie czarne mogły po prostu wziąć wieżą na a4 i uzyskać przewagę, ale w takich sytuacjach nie wolno zadawalać się byle czym. Rzeczywiście, jeśli zobaczycie dwa następne ruchy czarnych, to natychmiast zrozumiecie, że ich decyzja była prawidłowa.
26.... Hd6 Czarne atakują piona f4.
27.Gc1 b5!
Czarne zdobywają piona, ale w lepszej niż poprzednio redakcji. Wolny pion na linii „a” jest bardziej niebezpieczny, niż gdyby był na linii „b”.
28.Ge3 b:a4 29.Sc3
Art25-Nr4
Kosikow – „uważam, że już osiągnąłem rozstrzygającą przewagę (dwa piony za jakość, niebezpieczny wolny pion „a”, słabość d4 i f4) i przez pewien czas szukałem konkretnych sposobów przerwania obrony przeciwnika. Lecz stopniowo przekonałem się, że możliwości obronne białych są ciągle duże
i pozycja jeszcze nie dojrzała do decydujących działań, nie ma forsownego charakteru. Trzeba przez pewien czas podtrzymać napięcie i pomanewrować. Takie manewrowanie pozwoli z jednej strony na maksymalne wzmocnienie, wykonanie wszystkich przydatnych w przyszłości ruchów, z drugiej  - na wybranie najodpowiedniejszego momentu (kiedy na przykład przeciwnik zagapi się), aby przejść do aktywnych działań”.

29....  h6!
Teraz czarny król będzie bardziej bezpieczny, a przy okazji pojawia się możliwość g7-g5.
30.Wd2 Hb4 31.Sa2 Hd6 32.Sc3 Kh8
„Jak widać w pozycjach, które nie są forsowne, na pierwszy plan wybija się zasada „nie śpieszyć się”. Nie bardzo chciałem grać g5, ponieważ przeciwnik stoi pasywnie i nie ma powodu do zaostrzenia gry, tym bardziej, że przez cały czas będzie musiał liczyć się
z tym ruchem. Zwróćcie uwagę na to, że moje ostatnie działania (h6,Hb4,Kh8) nie były związane z najmniejszym ryzykiem. Natomiast przeciwnik przez cały czas musiał być bardzo czujny, ponieważ każdy jego ruch mógł się okazać poważnym błędem. Bardzo trudno jest bronić się w tego typu sytuacjach”.

33.Wb2 Hc7
Przedwczesne jest przesunięcie piona a3.Ten ruch powinien wisieć nad białymi jak miecz Damoklesa i należy go wykonać z rozstrzygającym efektem. A na razie należy kontynuować manewrowanie i próbować małymi groźbami naruszyć koordynację białych figur.  
34.Hd2 Ha7 35.Wd1
Złe jest 35.Se2 Gb5 i goniec z duża siłą włącza się do gry. Jednak po odejściu wieży marsz piona „a” rozrywa nieprzyjacielską obronę. Widzimy tutaj działanie zasady dwóch słabości – białe nie są w stanie obronić piona d4 i walczyć z wolnym czarnym pionem „a”.  
35.... a3 36.Wa2 Ga4 Przy odejściu wieży, jak i po wymianie na a4 ginie pion d4.Walka jest faktycznie skończona. W podobnych sytuacjach trzeba być szczególnie uważnym, ponieważ przeciwnik nie ma już nic do stracenia i „szaleje”, próbując za wszelką cenę wyszukać jakiejś szansy.
37.W:a3 G:d1 38.Sb5 Pomysłowa replika. Ale, skoro dotychczasowa strategia czarnych była uzasadniona, to powstające taktyczne komplikacje powinny być dla nich korzystne.
38.... W:a3 39.S:a7 W:e3 40.Sc6 Zupełnie złe było: 40.H:d1 G:d4.
40....  We4 41.H:d1 S:f4
Też wygrywało 41.... S:d4, ale po co wymieniać włączonego do gry białego skoczka?  
42.Ha4 Jeśli 42.Hf3, to We1 43.Kf2 Gh4.
42....  Gh4 0:1
Zapamiętaj!
Trzeba znać idee i kolejność ruchów w debiucie.
Szczególną uwagę trzeba zwrócić na „lewe” warianty.
Korzystnym jest przejrzeć komentowane partie arcymistrzów i rozgrywać partię treningowe.