Dopuszczanie do przewagi w rozwoju przeciwnika

, Andrzej Osiński

 Typowe błędy debiutowe początkujących i zaawansowanych  szachistów

W debiutowym stadium trzeba szybko rozwijać swoje siły, ponieważ każda strata tempa może okazać się decydująca. Wiele partii przegrano tylko dlatego, że jeden z przeciwników opóźniał swój rozwój.

Karpov Anatoly (RUS) - Andersson Ulf (SWE) 1969

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 Sf6 5.O-O Ge7 6.We1 b5 7.Gb3 O-O 8.c3 d6 9.h3 Sa5 10.Gc2 c5 11.d4 Hc7 12.Sbd2 Gb7

Jedna z najstarszych kontynuacji Czigorina; dzisiaj to posunięcie rzadko się spotyka. Jeżeli jednak niekiedy jest grywane, to w zasadzie po uprzednim 12.... c:d4 13.c:d4 w celu uzyskania kontrgry na otwieranej w ten sposób linii „c”.

 

Art_7_Nr_1

13.d5 Białe niezwłocznie blokują centrum i czarny goniec będzie musiał stracić kilka temp na zajęcie pola d7, które wcześniej mógł zająć bez trudu. Wyrażane poglądy tu i ówdzie, że strata tempa w wariantach zamkniętych „kosztuje” taniej niż w pozycjach otwartych, są nie słuszne. Tempo należy zawsze szanować. 13.... Gc8 14.Sf1 Gd7 15.b3 Ograniczenie swobody czarnego skoczka ma swój głębszy sens. Z reguły w wielu debiutach czarne napotykają sporo trudności w rozwinięciu tych czy innych figur. Dotyczy to na przykład białopolowego gońca w obronie francuskiej. W naszym przypadku mamy do czynienia z „koniem hiszpańskim”, który nie umie znaleźć odpowiedniej dla siebie roli, w tej chwili pozbawiony został pola c4. 15.... Sb7 Jeśli 15.... c4, to 16.b4 Sb7 i skoczek stoi bez perspektyw. 16.c4 Wfb8.

Przepisy gry w szachy nie dają żadnemu z partnerów ilościowej przewagi posunięć. W prawdzie czarne wykonują swoje ruchy w odpowiedzi na akcję białych – jednak przy poprawnej grze mogą uzyskać wyrównanie i osiągnąć równie dobrą pozycję. Przewaga rozwojowa, przewaga w szybkości mobilizowania sił jednej ze stron następuje tylko w wyniku błędów popełnionych przez stronę przeciwną.

Spielmann Rudolf - Hoenninger Martin 1929.

1.e4 c6 2.d4 d5 3.Sc3 de 4.Se4 Sf6 5.Sg3 e6 Tym posunięciem czarne zamykają swego gońca c8. 6.Sf3 c5 7.Gd3 Sc6 8.dc Gc5 9.a3 O-O 10.O-O b6 Posunięcie to osłabia pozycję czarnych na skrzydle hetmańskim, czarne chcą jednak znaleźć miejsce dla rozwinięcia swego gońca. 11.b4 Ge7 12.Gb2

Art_7_Nr_2

Jedno spojrzenie na diagram wystarczy do ocenienia różnicy w rozwoju sił obu stron. Gońce znajdują się na otwartych liniach, czarne zaś są zamknięte i niemal całkowicie pozbawione swobody ruchu. 12.... Hc7? Lepsze było 12.... Gb7 13.b5! Sa5 Teraz jeszcze i czarny skoczek zostaje odrzucony od centrum. 14.Se5 Gb7 15.Sg4 Hd8 Aby uniknąć rozbicia królewskiego skrzydła po wymianach na f6. [15.... Hf4!?) 16.Se3! Sd5? Na uwagę zasługiwało 16.... Wc8!? 17.Hh5! g6

Po 17.... h6, nastąpi 18.Gg7! Kg7 19.Sgf5! ef 20.Sf5 z decydującym atakiem matowym; jeśli 17.... f5, to 18.Sef5! ef 19.Sf5 Sf6 20.Hg5! g6 21.Wfe1 Gc5 22.We6 Hd5 23.Sh6 Kg7 24.Wf6! Hg5 25.Wg6#

18.Sg4! Gf6

Po 18.... f6, nastąpi 19.Gg6! hg 20.Hg6 Kh8 21.Sh5 z atakiem; 18.... Sf6 19.He5 Kg7 20.Sf6 Gf6 21.Sh5! gh 22.Hg5. 19.Sf6 Sf6 20.Hh6

Na 20.He5, w nadziei zdobycia skoczka f6, czarne odpowiedziałyby 20.... Hd5! Wymuszając groźbę mata na g2, co oczywiście znacznie zmniejszyłoby szanse powodzenia ataku białych.

20.... Wc8 21.Wad1 He7 22.Wfe1 Wszystkie białe figury są gotowe do akcji. 22.... Se8 23.Sf5! Hc5 Na 23.... g:f5, nastąpiłoby 24.G:f5! f6 25.G:e6 Kh8 26.Wd7 z wygraną; po 23.... Hc7, nastąpi 24.Gf6! 24.We5!

Przewaga rozwojowa i celowość ustawienia białych figur pozwala im na coraz nowe sposoby atakowania. 24.... Gd5 25.Se7 i czarne poddały się, po zabiciu skoczka 25.... H:e7 26.H:h7 K:h7 27.Wh5 Kg8 28.Wh8#

Jak widzimy, o wyniku partii zdecydowała doskonała pozycja obu białych gońców, które już po 12 posunięciach zajęły odpowiednie stanowisko. Przewaga rozwoju jest to jedna z tych przewag, która ma charakter zanikający i jeśli nie zostaje zaraz wykorzystana, to szybko się ulatnia. Jeśli więc twój partner ma niedorozwój figur, to należy starać się utrudnić mu wyprowadzenie bierek do gry poprzez stwarzanie ciągłych gróźb i dążyć do otwarcia pozycji w centrum.

Kotow – Kalmanok 1936

1.e4 e6 2.d4 d5 3.Sc3 Sf6 4.Gg5 de 5.Se4 Ge7 6.Gf6 gf 7.Sf3 Sd7?! Lepsze było 7.... f5; lub 7.... b6 8.Gc4 c6 Na 8.... c5, nastąpi 9.d5! 9.Hd2 b6

Czarnym potrzeba trzech ruchów do zakończenia rozwoju: Gb7, Hc7 i 0-0-0. Białe starają się utrudnić ich wykonanie.

 

Art_7_Nr_3

10.Hh6 Gf8 Groziło 11.Hg7 11.Hf4 Gb7 12.O-O-O h5 z zamiarem Gh6. 13.Kb1 Ge7 14.Hg3! Znów groziło 15.Hg7 z dalszym zdobyciem pionka h5. 14.... Sf8 15.Whe1 f5 Na 15.... Hd7, nastąpiłoby 16.Hg7 z dalszym Sf6. 16.d5! Wszystkie figury białych, są zmobilizowane, a więc nadszedł czas ataku. 16.... cd Jeśli 16.... e:d5, to 17.Sf6#; na 16.... f:e4, nastąpi 17.d:e6 17.Gb5 Sd7 18.Se5 Hc7 Po 18.... Gc8, czarne dostawały ładnego mata 19.Hg7 Wf8 20.W:d5 e:d5 21.Sf6 G:f6 22.Sg6 Ge7 23.H:f8#

19.Gd7 Kd8 20.Hg7 Wf8 21.Sg5 Hc5 22.Ge6 Wf7 1:0